آداب دست دادن در اسلام
آداب دست دادن در اسلام
امام باقر (علیه السلام) فرمود: هر دو نفر مؤمنى که با هم دست بدهند، دست خدا میان دست آنان است و دست محبت الهى بیشتر با کسى است که طرف مقابل را بیشتر دوست بدارد. (۱)
و نیز امام صادق(علیه السلام) فرمود: هنگامى که دو برادر دینى به هم مى رسند و با هم دست مى دهند،خداوند با نظر رحمت به آنان مى نگرد و گناهانشان، آن سان که برگ درختان مى ریزد، فرو مى ریزد، تا آنکه آن دو از هم جدا شوند. (۲) .
شیوه مصافحه
دست دادن نیز، همچون سلام، ادب و آدابى دارد. یکى از آنها پیوستگى و تکرار است. در یک سفر و همراهى و دیدار، حتى چند بار دست دادن نیز مطلوب است.
ابوعبیده نقل مى کند: همراه امام باقر(علیه السلام) بودم. اول من سوار مى شدم، سپس آن حضرت. چون بر مرکب خویش استوار مى شدیم، سلام مى داد و احوالپرسى مى کرد، چنان که گویى قبلا یکدیگر را ندیده ایم. آنگاه مصافحه مى کرد. هرگاه هم از مرکب فرود مى آمدیم و روى زمین قرار مى گرفتیم، باز هم به همان صورت، سلام مىکرد و دست مى داد و احوالپرسى مى کرد و مى فرمود: «با دست دادن دو مؤمن،گناهانشان همچون برگ درختان فرو مى ریزد و نظر لطف الهى با آنان است، تا از هم جدا شوند.» (۳) .
از آداب دیگر مصافحه، فشردن دست، از روى محبت و علاقه است، اما نه در حدى که سبب رنجش و درد گردد. (۴)
جابر بن عبدالله مى گوید: در دیدار با رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) بر آن حضرت سلام کردم. آن حضرت دست مرا فشار داد و فرمود: دست فشردن، همچون بوسیدن برادر دینى است. (۵)
«مصافحه» هم، «دوستى آور»، «کدورت زدا» و «محبت آفرین»است. ما علاقه خود و صمیمیت را با دست دادن ابراز مى کنیم.بر عکس، اگر با کسى کدورت و دشمنى داشته باشیم، از دست دادن با او پرهیز مى کنیم.
همچنین هنگام مصافحه، طول دادن و دست را زود عقب نکشید ناز آداب دیگر این سنت اسلامى است. در مصافحه، پاداش کسى بیشتر است که دستش را بیشتر نگه دارد. (۶)
پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز این سنت نیکو را داشت که چون با کسى دست مىداد، آن قدر دست خود را نگه مىداشت، تا طرف مقابل دست خود را سست کند و عقب بکشد. (۷)
بارى … محبت قلبى را باید آشکار ساخت.
علاقه، گنجى نهفته در درون است که باید آن را استخراج و آشکار کرد، تا از برکاتش بهره برد. روشن ترین خیر و برکتش، تقویت دوستی ها و تحکیم آشنایی ها و رابطه ها است. به دستور اسلام، هرگاه مؤمنى راملاقات مىکنید، مصافحه کنید، خوشرویى و چهره گشاده و بشاش وخندان به هم نشان دهید. (۸)
از آثار دیگر مصافحه، «کینه زدایى» است. پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمود:
«تصافحوا، فان التصافح یذهب السخیمه» (۹) و «تصافحوا فانه یذهب بالغل». (۱۰) مصافحه کنید و دست دهید، چرا که آن، کینه و کدورت را مىزداید.
دست دادن با زنان
بر اساس «مکتبى» بودن مرز دوستی ها و رابطه ها و معاشرت ها، دست دادن با نامحرم، حرام است و صرف دوستى و رفاقت و آشنایى و همکار بودن یا ملاحظات سیاسى و دیپلماسى در سفرهاى خارجى و دیدارهاى رسمى، دلیل نمى شود که کسى با نامحرم و اجنبى، مصافحه کند. روشنفکر مآبى در این مساله جایى ندارد. رسول خدا (ص) فرمود: با زنان دست نمى دهم (۱۱) (البته زنان نامحرم). و در حدیث نبوى دیگرى آمده است:
«اگر زنى بخواهد با مرد نامحرم دست بدهد (که نباید دست دهد) و ناچار باشد، یا بخواهد با او «بیعت» کند، از پشت لباس (و با وجود حایل و پوشش دست،دستکش) مانعى ندارد.» (۱۲)
البته معیار عمل، فتواى مجتهدى است که از او تقلید مىکنید و هر مسلمان متعهد، باید براى عمل خود ملاک و حجت شرعى داشته باشد.
آداب معاشرت ، جواد محدثی
تنظیم : محمدی- گروه دین و اندیشه تبیان
______________
پىنوشت ها:
۱) اصول کافى، ج۲، ص۱۷۹٫
۲) همان، ص۱۸۳٫ د
۳) همان، ص۱۷۹٫
۴) بحارالانوار، ج۷۳، ص۲۶٫
۵) همان، ص۲۳٫
۶) همان، ص۲۸٫
۷) همان، ص۳۰٫
۸) میزان الحکمه، ج۵، ص۳۵۵٫
۹) بحارالانوار، ج۷۴، ص۱۵۸٫
۱۰) میزان الحکمه، ج۵، ص۳۵۴٫
۱۱) کنزالعمال، حدیث ۴۷۵٫
۱۲) همان، حدیث ۲۵۳۴۶٫