احادیث در رابطه با مذمت تمسخر و شوخی

حدیث (۱) امام باقر علیه السلام :

إِنَّ اللّه  عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ المُداعِبَ فِى الجَماعَهِ بِلا رَفَثٍ؛
خداوند عزوجل دوست دارد کسى را که در میان جمع شوخى کند به شرط آن که ناسزا نگوید.

کافى، ج۲، ص۶۶۳، ح۴

حدیث (۲) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

إِنّى أَمزَحُ وَلا أَقولُ إِلاّ حَقّا؛
من شوخى مى کنم، اما جز حق نمى گویم.

شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۳۰

حدیث (۳) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

اَلمُؤمِنُ دَعِبٌ لَعِبٌ وَالمُنافِقٌ قَطِبٌ غَضِبٌ؛
مؤمن شوخ و شنگ است و منافق اخمو و عصبانى.

تحف العقول، ص ۴۹

حدیث (۴) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

أَتَتِ امرَأَهٌ عَجوزٌ إِلَى النَّبِىِّ صلى الله علیه و آله فَقالَ لاتَدخُلُ الجَنَّهَ عَجوزٌ، فَبَکَت، فَقالَ: إِنَّکَ لَستَ یَومَئِذٍ بَعَجوزٍ، قالَ اللّه  تَعالى: (إِنّا أَنشَناهُنَّ إِنشاءً فَجَعَلناهُنَّ أَبکارا)؛
پیر زنى نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آمد. حضرت به او فرمودند: پیر به بهشت نمى رود. پیرزن گریست. حضرت فرمودند: تو در آن روز پیر نخواهى بود. خداى متعال مى فرماید: «ما آنان را آفرینش نوینى بخشیدیم و همه را دوشیزه قرار دادیم».

تنبیه الخواطر، ج۱، ص۱۱۲

حدیث (۵) امام کاظم علیه السلام :

إِنَّ رَسولَ اللّه  صلى الله علیه و آله کانَ یَتیهِ العرابىُّ فَیُهدى لَهُ الهَدیَّهَ، ثُمَّ یَقولُ مَکانَهُ: أَعطِنا ثَمَنَ هَدیَّتِنا فَیَضحَکُ رَسولُ اللّه  صلى الله علیه و آله وَکانَ إِذَا اغتَمَّ یَقولُ: ما فَعَلَ العرابىُّ؟! لَیتَهُ أَتانا؛

بادیه نشینى بود که نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله مى آمد و براى آن حضرت هدیه مى آورد و همان جا مى گفت: پول هدیه ما را بده و رسول خدا صلى الله علیه و آله مى خندیدند. آن حضرت هرگاه اندوهگین مى شدند، مى فرمودند: آن بادیه نشین چه شد؟ کاش نزد ما مى آمد.

کافى، ج۲، ص۶۶۳، ح۱

حدیث (۶) امام على علیه السلام :

کَثرَهُ المِزاحِ تَذهَبُ البَهاءَ وَتوجِبُ الشَّحناءَ؛
شوخى زیاد، ارج و احترام را مى برد و موجب دشمنى مى شود.

غررالحکم، ج۴، ص۵۹۷، ح۷۱۲۶

حدیث (۷) امام على علیه السلام :

مَن کَثُرَ مِزاحُهُ استُجهِلَ؛
هر کس زیاد شوخى کند، نادان شمرده مى شود.

غررالحکم، ج۵، ص۱۸۳، ح۷۸۸۳

حدیث (۸) امام على علیه السلام :

رُبَّ هَزلٍ عاد َجِدّا؛
چه بسا شوخى اى که جدّى مى شود.

تحف العقول، ص۸۵

حدیث (۹) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

لا یَبلُغُ العَبدُ صَریحَ الیمانِ حَتّى یَدَعَ المِزاحَ وَالکَذِبَ وَیَدَعَ المِراءَ وَإِن کانَ مُحِقّا؛
بنده به ایمان ناب نرسد، مگر آن که شوخى و دروغ را ترک گوید و مجادله (بگومگو) را رها کند، هر چند حق با او باشد.

الترغیب و الترهیب، ج۳، ص۵۹۴، ح۲۰

حدیث (۱۰) امام صادق علیه السلام :

إِذا أَحبَبتَ رَجُلاً فَلا تُمازِحهُ وَلاتُمارِهِ؛
هر گاه کسى را دوست داشتى، با او نه شوخى کن نه مجادله.

کافى، ج۲، ص۶۶، ح۹

حدیث (۱۱) پیامبر صلى الله علیه و آله :

اَنا زَعیمٌ بِبَیتٍ فى رَبَضِ الجَنَّهِ وَ بَیتٍ فى وَسَطِ الجَنَّهِ وَ بَیتٍ فَى اَعلَى الجَنَّهِ، لِمَن تَرَکَ المِراءَ وَ اِن کانَ مُحِقّـا وَ لِمَن تَرَکَ الکِذبَ وَ اِن کانَ هازِلاً وَ لِمَن حَسَّنَ خُلقَهُ؛

من براى کسى که بگومگو را رها کند، هر چند حق با او باشد و براى کسى که دروغ گفتن را اگر چه به شوخى باشد، ترک گوید و براى کسى که اخلاقش را نیکو گرداند، خانه اى در حومه بهشت و خانه اى در مرکز بهشت و خانه اى در بالاى بهشت ضمانت مى کنم.

خصال، ص ۱۴۴، ح۱۷۰

حدیث (۱۲) امام باقر علیه السلام :

اِنَّ اللّه  عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ المُداعِبَ فِى الجَماعَهِ بِلارَفَثٍ؛

خداوند عزوجل، کسى را که در میان جمع شوخى کند، دوست دارد به شرط آن که ناسزا نگوید.

کافى، ج۲، ص۶۶۳، ح۴

حدیث (۱۳) امام على علیه السلام :

کَثرَهُ المِزاحِ تُذهِبُ البَهاءَ وَ توجِبُ الشَّحناءَ؛

شوخى زیاد، ارج و احترام را مى برد و موجب دشمنى مى شود.

غرر الحکم، ح ۷۱۲۶

حدیث (۱۴) امام حسن عسکری علیه السلام:

لا تُمار فَیذهَبَ بَهاوُک وَ لا تمازح فَیجتَرَاُ عَلَیک؛
جدال مکن که ارزشت می رود و شوخی مکن که بر تو دلیر شوند

تحف العقول، ص ۴۸۶

حدیث (۱۵) امام موسی کاظم علیه السلام:

اِیاک وَ المِزاحَ فَاِنَّهُ یذهَبُ بِنُورِ ایمانِک؛
از شوخی (بی مورد) بپرهیز، زیرا که شوخی نور ایمان تو را می برد.

بحارالانوار، ج۷۸، ص۳۲۱

حدیث (۱۶) امام على علیه‏السلام :

کانَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله لَیَسُرُّ الرَّجُلَ مِنْ اَصحابِهِ اِذا رَآهُ مَغْموما بِالْمُداعَبَهِ وَ کانَ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله یَقولُ: اِنَّ اللّه‏َ یُبْغِضُ الْمُعَبِّسَ فى وَجْهِ اِخْوانِهِ؛

هرگاه رسول اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله یکى از اصحاب خود را غمگین مى‏دیدند، با شوخى او را خوشحال مى‏کردند و مى‏فرمودند: خداوند، کسى را که با برادران (دینى) اش با ترشرویى و چهره عبوس روبرو شود، دشمن مى‏دارد.

رسائل شهید ثانى، ص ۳۲۶

حدیث (۲۸) امام صادق علیه‏السلام :

کانَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله یُداعِبُ وَ لا یَقولُ اِلاّ حَقّـا؛

رسول اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله شوخى مى‏کردند ولى جز حقّ چیزى نمى‏گفتند.

مستدرک الوسائل، ج ۸ ، ص ۴۰۸

حدیث(۲۹) امام محمدباقر علیه‏السلام :

 اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ المُداعِبَ فی الجَماعَهِ بِلا رَفَث؛

خداوند عزوجل کسی را که در میان جمع ، بدون ناسزاگویی شوخی کند، دوست دارد .